BEZOCHT. In Het Lijsternest van Streuvels, ver van de waan van de dag

Van de week zijn we langsgeweest in het volledig herstelde en gereconstrueerde Lijsternest, de schrijverswoning van Stijn Streuvels. Eind volgende maand opent het Streuvelshuis en schrijversresidentie Het Lijsternest officieel.


Het was intussen ruim zes jaar geleden dat we er geweest waren. Vlak voor het huis voor de grote herstellingswerken dichtging. Het Lijsternest zag er toen wat verkommerd uit en de ontvangst viel er - uit respect voor de inzet van de mensen van toen drukken we ons beleefd uit - wat povertjes uit.

Schroom

Zodra we via 'de achterdeur' - de officiële ingang straks voor het Streuvelshuis - binnenstappen, overvalt ons enige schroom. We gaan niet zomaar binnen, we 'betreden' het huis van wijlen Stijn Streuvels en komen zo in een wereld van ruim een eeuw geleden. Het lijkt het wel alsof de auteur zelf hier zo kan binnenstappen, ons lichtelijk verbouwereerd en gestoord aankijkt en mompelend over onze ongemanierdheid om zomaar onaangekondigd binnen te vallen naar zijn werkkamer gaat om er nors zwijgend aan zijn bureau voor het beroemde kamerbrede raam verder te schrijven aan De Vlaschaard...

Boekengang

In Het Lijsternest staan iets meer dan 5.000 boeken. In de smalle biblioheek - ze oogt kleiner en vooral smaller dan we ze in onze verbeelding hadden laten groeien - staan de werken tot tegen het plafond. De ruggen verraden de ruime internationale interesse van Streuvels, die zo te zien de toenmalige vooral Franse avantgarde-auteurs niet uit de weg ging.
Helemaal aan het eind van de bibliotheekgang staat op een klein tafeltje zijn typemachine. Een Duitse machine. Er steekt een vel papier in met het eenvoudige, stijlvolle opschrift Stijn Streuvels Het Lijsternest Ingooigem.

Werkkamer

Ook in zijn werkkamer zijn de zijwanden ingenomen door boekenrekken. Geel geverfd. Een opvallend modern kleur, zeker voor een huis dat dateert van begin vorige eeuw. Alleen de dode, gipsen hand op de bureautafel maakt duidelijk dat Streuvels niet meer langskomt. Maar al het overige op de bureautafel - zijn pennen, zijn pijp, zijn bril, de lezenaar, de agenda, het brievenbakje ... - geeft de indruk dat de meester zo weer kan binnenkomen.
Achter het indertijd spraakmakende kamerbrede venster golft het open, wijde akkerlandschap, waarin zuinig enkele huizen en een landerij zijn uitgestrooid. Sinds jaren onveranderlijk, want het hele landschapsbeeld vanuit het venster is voorgoed beschermd.

We horen hoe Streuvels achter ons binnenkomt en gaat mijmeren over zijn eerste maanden met zijn vrouw,  hier, in het Lijsternest...

"...Hier staan me ook - met geur en kleur - de avonden uit dien eersten gelukszomer als een wonderheid voor den geest - "ces soirs avec leur magie!"... dat we na het werk samen wandelen gingen, door de velden, langs de geheimzinnige minnesletsen die we nog moesten verkennen, zonder te weten waar we zouden uitkomen", schrijft Streuvels in Open Kaart, dat in 1969 bij uitgeverij Desclée De Brouwer verscheen, over zijn eerste huwelijksmaanden in Het Lijsternest. "De landenaars die van achter hun gordijntjes het zonderlinge koppel achterna keken en ons zagen voorbijgaan, wisten niet wat ze ervan denken moesten: wandelen op  het dorp was onbekend - wandelaars moesten vreemdelingen zijn; wie was er zo gek weg af te leggen zonder doel of reden, voor zijn plezier?" 

Nulla dies sine linea

Boven het venster liet Streuvels in koper de spreuk 'Nulla dies sine linea' ophangen. Geen dag zonder een regel te schrijven. Al begon hij zelden zijn dagen met schrijven, vertelt hij ons...

"Van eersten af heb ik geweten hoe mijn dagtaak in te richten: 's voormiddags bezigheid buiten, in den hof, in den boomgaard, verden aan alle huiselijke karweitjes, waar iets op te knappen valt, een nagel slaan, een vracht te verpooren, een breuk te herstellen. Voor al dergelijke dingen was ik de man van 't vak en werd erbij geroepen waar 't nood deed. Kippen, duiven, hond en kat mieken deel uit van het gezien en bleven aan mijn zorgen toevertrouwd..."

"Het werk heb ik toen aangevat in allen ernst, met hartstoch en voldoening, - met den ijver en stiptheid van een daghuurarbeider: van 8 tot 12 uur buitenwerk en tuinieren; van 2 tot 4 en van 5 tot 7 en van 8 tot 12 veelal lezen en schrijven. Daartussen kwam er in den eersten tijd ook al eens stoornis en afleiding door bezoek - den eersten tijd meer dan gewenst werd!"

Hij mocht dan al een nors kijkende man zijn, de wijze waarop hij zijn eigen barometer - 'een luchtweger' noemde hij het toestel - van commentaar voorzag, laat zien dat hij best wel smaak had voor humor. 

Ineens realiseren we ons, terwijl we de familiefoto's op de kast van dichtbij bekijken, dat we hier en nu schaamteloos blikken in de toentertijde heilig afgeschermde wereld van een haast onbenaderbaar auteur. Het besef verbreekt de betovering en we keren schoorvoetend terug. Naar buiten, waar gedokker van het drukke verkeer op de betonweg ons weer helemaal terugbrengt in de waan van de dag...