AANGEVULD. Leeslijst 2014

12.DE MACHT VAN BEGEERTE van Uwe Timm

11. EEN MOOIE JONGE VROUW van Tommy Wieringa

* Boekenweekgeschenk 2014. Een ruime veertiger, van het voor ons  herkenbare geboortejaar 1958, viroloog, begint een relatie met een mooie jonge vrouw. Zijn relatie met de jonge vrouw maakt hem evenwel niet jonger. Integendeel, als de vrouw in het gezelfschap van leeftijdsgenoten verkeert, lijkt hij voor zichzelf ouder dan hij werkelijk is. En ook zijn vrouw lijkt ouder.
Het boek gaat ook over pijn. De jonge vrouw verdraagt niet dat dieren pijn lijden en dat leidt bij hem tot de vraag of wij in staat zijn om door te dringen tot de pijn die anderen voelen. Hij ervaart dat het frappanst bij de geboorte van hun kind:

 "... maar hij kon niet tot haar lijden doordringen. Daar was zij en hier was hij, mahteloos en nutteloos. Hij kon de grens niet oversteken. In haar wereld leek bijna iedereen daartoe in staat, zij en haar vrienden waren principieel verbonden met het lijden van de wereld, uitgesplitst in deelgebieden als onderdrukte vrouwen, politiek gevangenen, proefdieren, consumptiedieren en Tibetanen. Hun leed trof hen direct, emotioneel, hun zenuwstelsel was met dan van anderen verknoopt. De pijn van een ander was een voorwaarde voor een zinvol leven."

De briljante wetenschapper betaalt uiteindelijk een bijzonder zware tol voor  zijn huwelijk met 'de mooie jonge vrouw'.
Een prachtig boek dat beklijft! Een echt geschenkboek.

10. MEESTER MITRAILLETTE van Jan Vantoortelboom
* We vonden Meester Mitraillette in de boekhandel op een 14-18-boekentafel. Op het eerste gezicht niet eens zo'n slechte plaats voor dat. Alleen al de titel laat vermoeden dat we met een oorlogsboek te maken hebben en ook de afbeelding op de cover lijkt in die richting te wijzen. Maar eigenlijk worden we wat misleid erdoor, want Meester Mitraillette is veel meer dan een oorlogsboek.
Vuurpeleton
Hoewel... wapens zijn nooit veraf in dit boek. Het boek begint met een aangrijpende scène. De jonge schoolmeester, amper 22 jaar, verschijnt voor het vuurpeleton, niet ver van het front, tijdens de Eerste Wereldoorlog. “Ik verlaat dit vertrapte leven als jongeman: krachtig van lichaam, klaar van geest. Dit is niet wat ik wil, mij werd niets gevraagd...”
Aan het eind van het boek “weerklinkt het bevel. De mannen schouderen het geweer. De officier staat met zijn sabel voor hen. Hij loopt achterwaarts, totdat hij uit de vuurlinie is. Langzaam tilt hij zijn sabel op...”
En daartussen speelt het verhaal van meester Mitraillette. Over zijn jongensjaren in de buurt van Gent, waar hij met zijn broertje ‘Rattekop’ opgroeit en daar gaandeweg de wereld ontdekt. Gelijklopend met dat verhaal vertelt de auteur hoe David Verbocht naar Elverdinge trekt, als pas afgestudeerde, om er als schoolmeester van het zesde leerjaar aan de slag te gaan.
Jaloerse hereboer
Hij krijgt er al snel de pastoor over de vloer - Elverdinge is door en door katholiek, we zijn in 1913 - maar meester David is dat niet. En hij is niet van plan om daarover theater te gaan spelen. De pastoor zal hem niet te zien krijgen in de zondagsmis. Dat valt uiteraard niet goed. Net zo min als zijn zorg voor Marcus, een begaafde leerlingen met een zwakke gezondheid, over wie meester David zich ontfermt. Dat heeft niet alleen met Marcus te maken, maar ook met de moeder van Marcus, Godelieve, voor wie David niet alleen maar vriendelijke genegenheid voelt. Dat is niet zonder gevaar, want Godelieve is de vrouw van de jaloerse, hautaine hereboer Verschoppen, die ook nog eens de eigenaar blijkt te zijn van het lamentabele huurhuis waar meester David zijn intrek in nam.
Marbels en pekkels
Er is meer dat Verschoppen en de pastoor niet zint. Als meester David de jongens in zijn klas het portret van Koning Leopold II aan diggelen laat gooien met ‘marbels en pekkels’ - en het is dan nog uitgerekend Verschoppens zoon die daarin slaagt - is het hek helemaal van de dam. Verschoppen is overigens ook reserve-officier... Die scène met dat Leopold II-portret lijkt ons de enige scène in het boek die geloofwaardigheid mist. We zijn per slot van rekening in 1913 en het lijkt ons weinig waarschijnlijk dat een jonge onderwijzer het in zo'n dorp in zijn hoofd zou halen om een koningsportret - ook al was het dan al Albert I die op de troon zat - door de kinderen te laten vernielen.
Zijn broertje Rattekop én de leerling Marcus komen om het leven. En telkens is David niet ver uit de buurt. Hij leeft met een “schuld die ik als een voetklem achter me aansleepte” zegt hij daarover. En daar gaat dit boek over. Over schuld en onschuld, over een leven dat anders loopt dan het wordt gedroomd, omdat omstandigheden en anderen ons daartoe dwingen en over hoe lastig het is om daarin overeind te blijven.
Rasverteller
Jan Vantoortelboom woont in een dorp in Zeeuws-Vlaanderen - zie interview met de auteur van de week in Krant van West-Vlaanderen -, maar is van Elverdingse komaf. Daarover laat het boek overigens weinig twijfel: een groot deel van het verhaal speelt zich af in Elverdinge.
De auteur is een rasverteller, hij sleept ons al lezer onherroepelijk mee in het verhaal en hoewel het helemaal niet om een oorlogsthriller gaat, lukt het ons moeilijk om het boek even opzij te leggen. Meer zelfs, geregeld vochten we tegen de neiging om via Google Streetview het hoofdpersonage, David Verbocht, op zijn wandelingen doorheen Elverdinge te volgen. We deden het uiteindelijk niet, om onze verbeelding niet te gaan kortwieken. Maar blijkbaar zijn we niet de enigen met die ‘aandrang’, want in het interview van de week in Krant van West-Vlaanderen vertelt Jan Vantoortelboom dat de lokale krant in Zeeland van plan is om een bus in te leggen om met lezers Elverdinge te bezoeken.
We hebben Meester Mitraillette graag gelezen, liever dan zijn eerste boek De Verzonken Jongen. Waaraan dat ligt? Meester Mitraillette kwam ons alvast over als een ‘natuurlijker geschreven’ verhaal, waarin we minder werden afgeleid door een gekunstelde en soms wat gezochte stijl. We kijken al uit naar de derde Vantoortelboom, ‘De man die haast had’...

9. DE AUTONAUTEN VAN DE KOSMOSNELWEG van Julio Cortazar en Carol Dunlop

8. NACHT van Karl Ove Knausgärd

7. MIJN BESTE GEDICHT DAT U NOOIT ZULT LEZEN van Thomas Blondeau

6. DAGBOEK VAN MARIE van Lize Feryn



5. IK MOEST HIER TOEVALLIG ZIJN van Paul Jacobs
* Gewezen radio-producer Paul Jacobs is 65, tijd voor zijn memoires.  Jo De Poorter mag het leven van Paul Jacobs dan wel meeslepend en verrassend noemen - wie Jo De Poorter ooit heeft horen en zien praten, weet dat hij dat doorgaans doet met de ijver en de overdrijving waarmee een doorgewinterd verkoper zich onderscheidt van een vierderangs leurder. Dat is hier, op de achterflap van Paul Jacobs' boek niet anders.
En toch, we hebben het boek graag gelezen. Waarschijnlijk ook omdat het ons een blik gunt  in de radiostudio's en keuvelkroegen van het radio- en tv-volk van enkele spraakmakende radio- en tv-programma's. En ook al omdat Paul Jacobs net op tijd een en ander kan relativeren. Leuk om lezen zijn ook de passages waarin hij vertelt over interviews met grootheden en bekende Vlamingen/Nederlanders. Dat Reve, Hermans en Mulisch 3.000 gulden vroegen voor een interview - Was het systeem van prijsafspraken toen ook al bij Nederlandse schrijvers in gebruik?  - gaf hun blazoen dat ik voor ogen had een flinke deuk.
De coverontwerper die met de auteursnaam en de titel van het boek de auteur witgrijze wenkbrauwen en een snor gaf, moet toch wel een heel slechte dag hebben gehad toen dit idee hem overviel.


4. STILLE SPREKERS van Andrés Neuman
* Lito is net tien en reist met zijn vader Mario mee in een truck, genaamd Petrus. Het is de laatste reis van Mario, die dodelijk ziek is, maar Lito weet daar niets van af.
Elena, de moeder van Lito, blijft alleen thuis achter. Ze zoekt troost en houvast in boeken, stipt passages erin aan, die haar zouden kunnen helpen om bij het omgaan met de ziekte van haar man en de rouw om zijn verlies. Maar ze stort zich ook in een avontuur met de huisdokter, die haar man verpleegt. Een romance is die verhouding niet.
De Stille sprekers is een groots boek. Groots in zijn eerlijkheid en directheid, groots ook in de wijze waarop de auteur het zoontje, de zieke Mario en Elena laat spreken en denken en groots ook over manier waarop mensen omgaan met ziekte, verzorging en lijden. Een bijzonder boek, aangrijpend.
31 januari 2014.

3. CLAIR-OBSCUR van Nicole Krauss
* In een niet nader genoemd land dat zowel vertrouwd als wereldvreemd overkomt, gaat een jonge hovenier als assistent werken voor een beroemd landschapsarchitect. Hij zal hem helpen met het ontwerp van een nieuw park in de hoofdstad. Ongemerkt wordt hij medeplichtige in een complot, iets wat hij nooit heeft gewild. Als bij een militaire coup enkele generaals de macht grijpen en in hun zwarte wagens met duistere nieuwe plannen voor het park aankomen, ontdekt de assistent dat dromen langzamerhand overgaan in nachtmerries.
Prachtig, krachtig kortverhaal, al blijf je als lezer toch op afstand en mis je betrokkenheid met de vertellende privé-secretaris van de landschapsarchitect.
Uitgegeven als bijzonder kleinood. 32 pagina's, klein formaat.


2. De WAARHEID OVER DE ZAAK HARRY QUEBERT van Joël DICKER.
* Dertig jaar geleden is een 15-jarig meisje spoorloos verdwenen. In 2008 worden de stoffelijke resten van het meisje teruggevonden in de tuin Harry Quebert. Een succesauteur en tevens mentor van de jonge schrijver Goldman. Bij het lijk werd het manuscript aangetroffen van de doorbraakroman van Quebert. Die is natuurlijk meteen de hoofdverdachte in deze zaak en de ooit geroemde roman wordt een omstreden roman. Goldman heeft net op dat moment te kampen met een writer's block, maar besluit om naar New Hampshire af te reizen om de ware toedracht van de dood van het meisje (Nola) te achterhalen.
*

4 januari 2014

1. HET REISVERBOD. Requiem voor Linda B. van Ismail KADARE.

* De beroemde toneelschrijver Rudian Stefa wordt door een onderzoekscommissie van de partij ondervraagd over zijn relatie met een meisje. Ze doelen op zijn minnares Migena, denkt hij, maar dat blijkt een misverstand. Het gaat hen om een vriendin van haar: Linda B., een meisje dat zelfmoord heeft gepleegd. Het vreemde is: hij heeft Linda B. eigenlijk niet gekend. Hij heeft alleen ooit, na een première, een boek voor haar gesigneerd - maar zonder te weten dat het exemplaar voor haar bestemd was. Wordt Rudian ondervraagd omdat Migena het boek aan het meisje dat een reisverbod was opgelegd had gegeven? Het meisje maakt deel uit van een verbannen familie. Zij is/was heimelijk verliefd op de theaterauteur. Rudian stelt zich uiteraard vragen over zijn ondervraging. Een gesprek op café met de onderzoeksrechter maakt hem nog meer paranoïde dan hij al was.

*

4 januari 2014.