Kantlijnnotities

Met sommige auteurs ga je in de ring in de clinch, met anderen installeer je je op een terras, onder een plataan in de Provence, er zijn er ook die je voortaan uit de weg gaat en die je wil mijden. Maar er zijn er weinigen als György Konrad. Hem lezen is met hem tijdeloos wandelen. In zijn tuin in dat dorp met een onuitsprekelijk lange Hongaarse naam, in Boedapest of in Amsterdam. Konrad-zinnen Zijn romans, zijn essays, zijn interviews - ik merkte het van de week nog toen ik in Vrij Nederland een ongewoon interview met hem las - , zijn semi-autobiografieën: hij gaat met zijn lezer op stap. Een wandeling is het vaak zonder tempo, die  hij ineens, totaal onverwacht en ogenschijnlijk zonder reden of oorzaak, onderbreekt. Het gesprek valt stilt, terwijl hij naar een onzichtbaar punt staart en dan volgt doorgaans een van die Konrad-zinnen of -passages die je in zijn boeken onderstreept of die je later, in een of ander interview met hem, nog eens hoort. Wandelauteur Konrad is een...

Extremen. Daar leven we volop in, dachten we gisteren toen de regen niet meer uit de lucht viel, maar eruit donderde. Extreem overdadig, zeiden we. We leven zo te zien in en met extremen. Een voetbalfeestje wordt al meteen een niet te overzien massa-evenement. Als we boos zijn, schreeuwen het dagenlang zo hard mogelijk uit. En gisterenavond dus die regen met het slechte karakter van een zondvloed. WATERHOENKUIKENS We voelden ons veilig onderdak. Op het werk en later in de auto en nog later thuis. Overal bui ten je om is water. Grachtgaten verslikken zich in de vloed, het asfalt van de straat gaat stromen. Vijvers zwellen, vissen vlieden over het gras en merels wippen als waterhoenk uikens over de tuinbank. In de donkerte van de nacht groeit de angst: dat alles vloeibaar wordt, dat de bomen hun houvast verliezen en zich na een mateloze geseling door windstoten schaamteloos overgeven. LEK Misschien is het dak wel lekgeslagen, vrezen we en we luisteren angstvallig of er nergens in...

"U bent van een door-en-door Roeselaarse familie?", vroeg ik haar. We hadden haar grootvader nog gekend. Een erudiet man die veel, heel veel over het verleden van de stad had geschreven en we wisten dat haar ouderlijke huis ook Roeselaars kleurde. "Door-en-door, niet echt", verraste ze ons. "Mijn vader is van Roeselare, mijn jeugd bracht ik in Roeselare door, maar mijn moeder is van Kortrijk..." legde ze uit. BETRAPT We voelden ons betrapt. Aan de afkomst van haar moeder hadden we niet gedacht. Waarom denken wij - als het over komaf of roots gaat - louter en vrijwel uitsluitend aan de 'mannelijke lijn' in de afstamming? Ligt dat aan de genealogen? Knotten zij de vrouwelijke loten aan die zogenoemde stamboom en wat voor zin - tenzij een halve - heeft zo'n stamboom dan nog? De meeste genealogen die we kennen, zijn mannen. Vreemd dat vrouwen zich daartegen nog niet hebben verzet. Of misschien weten ze beter en vinden zij die aandacht voor afk...

We keken door het raam en zagen de tuin alsof er een Instagramfilter over lag. De jonge bladeren van de kastanjelaar  glanzen - onbestoft nog want zonder verleden - intens groen - een beetje zoals mensen blozen, maar dan groen natuurlijk in plaats van rood.   RITSELEN   Het rijke kleurenpalet van de lentebloemen - van het maagdelijke viburnumwit over het oranjerode nagelkruid en  het grijsblauwe van de bijna uitgebloeide vergeet-me-nietjes tot de overdadige weelde van de rododendronbloemen en de eerste aromatische roze roos- verstillen het groene decor. Er is alleen het ritselen van de regen en de uitgelaten zang van uitbundige merels en lijsters die de wormen aan de oppervlakte laten komen luisteren. Het is geen vetederend gefluit voor die wormen, maar veeleer verterend... UITGESTREKT DESOLAAT Wat een contrast met een stad in de regen. Grijs, grauw, kil, jachtige mensen in donkere, kleurloze jassen, hoofden onherkenbaar grondwaarts gericht, onder pett...

Van Nederlanders denken we vlug dat ze behept zijn met alles zo goedkoop mogelijk in aanbieding te brengen. Zoals die reclamespots voor AH op de Nederlandse tv bijvoorbeeld. Het kan natuurlijk omdat hij van Napolitaanse komaf is en omdat zijn Nederlands met een Italiaans accent is gekruid, maar de kok of de zaalmeester - het was niet meteen duidelijk wat hij er precies uitvoerde -  van de Amici in Den Haag, zei het onomwonden, toen hij de kaart aan onze tafel bracht: "Alles is lekker, maar het duurste is hier het beste." Vervolgens lachte hij, breed, zijn mond trok open tot bij zijn oren. Hij had een gaaf gebit en liet dat graag zien. Niet duur, wel lekker Duur was het niet en het beste was het evenmin, maar het was lekker. En we waren blij - de avond was kil en er stond een stijve bries - dat de Amici vlakbij het hotel was. Dat was voor die avond in Den Haag veruit het beste. Het is maar hoe je het voorstelt, dachten wij. De jonge kok had lef en branie en zijn keet - die...

Onze kinderen bewegen te weinig? We lossen dat op. In een handomdraai. Op school. We gaan een mijltje lopen. We? Onze kinderen én hun leerkrachten, bedoelen we. We hebben een probleem met de islam? Op school kunnen we onze kinderen in dialoog brengen met andersdenkenden. We? De leerkrachten, uiteraard. We hebben een probleem met ongezonde voeding? We leren onze kinderen wat een gezond ontbijt is. We? De leerkrachten uiteraard. DE OPLOSSING: SCHOOL ! De finale gesprek over de eindtermen voor de diverse onderwijsniveaus - en zeker voor het middelbaar onderwijs - komt zo te zien niet te vroeg. Het lijkt wel alsof we voor  alle problemen waarmee 'wij' worstelen en maar niet opgelost krijgen, dé oplossing hebben gevonden: school.  School, dus. Bedoelen we dan de school waar we mensen aan het werk zien die al sinds mensenheugenis klagen over gebrek aan waardering - onder meer door ouders - , over overbevraging en overbelasting, over burn-outs enz? EN DE OUDERS? Wij vragen ...

De eerste ochtend van mei. Zonovergoten en fris. De reiger staat parmantig in de vijver. Hij lijkt zich te spiegelen, maar de vissen weten beter en duiken onder. Dat gebeurt wel vaker met vissen, het zijn van nature onderduikers . Een bedrieglijke ochtend is het. Dat is eigen aan de lente, denken wij. Geen verraderlijke seizoen dan de lente: kondigt van alles aan, wordt door iedereen beloftevol genoemd, maar faalt keer op keer. Neem nu die jonge bloesems. Ze geven zich bloot, vouwen open en laten de zon in hun hart kijken, maar vallen ten prooi aan die ijzige ochtendvorst. Een lente die net zo stralend geeft als neemt . De lente, ze verleidt en bekoort. Ze bloeit en bedwelmt , ze is bloesem en bij, ze beproeft en begeestert, straalt en verblindt. Dat het geen toeval is, zei je? Tiens, dacht hij,  dat is anders dan met zomer, herfst en winter... dat lente een 'ze' is,