GEHULDIGD. Ereburger Tjok Dessauvage: de terugkeer naar de pure essentie



(Foto Gemeente Ledegem)



Hij onderbrak het gesprek twee keer. Eén keer om naar het spel van de witte strepen die vliegtuigen in de lucht schrijven te wijzen. Wat hij precies zei, weet ik niet meer. Tjok Dessauvage - die vandaag door de gemeente tot ereburger wordt 'benoemd' - had het over vormen en lijnen, denk ik. Maar dat hij een tijdlang zweeg, is me bijgebleven. Hij bleef staren en wijzen naar wat de 10 km hoog passerende vliegtuigen hadden getekend.

Potloodtoren
Een andere keer, we stonden bij hem thuis en keken door het venster in de richting van Rollegem-Kapelle. "Kijk, dat potloodtorentje van de kerk van Rollegem..." Dat potloodtorentje... nu hij het zei, zag ik het ook en zie ik het nog altijd. Het is ook een potlood, die toren van Rollegem. Ontelbare keren was ik er voorbijgereden, had ik er wellicht naar gekeken, maar pas wanneer Tjok me erop had gewezen, zag ik het ook, het potlood in die toren.

Ziende blind

Misschien is dat wel de essentie van het kunstenaarschap en zit het talent bij kunstenaars net zo sterk in het oog als in hun hand of hoofd. Zij zien waar wie blind naar kijken. En vervolgens zorgen ze ervoor dat wij heel even met hun ogen kijken, met hun handen voelen en met hun verbeelding kunnen denken.

Schoonheid

Er is nog iets anders met kunstenaars als Tjok. We denken vaak dat zulke mensen chaoten zijn, wiens verbeelding op hol slaat en die het onmogelijke voor werkelijkheid nemen. Maar het is net het tegenovergestelde waarin zij slagen: ze herleiden wat complex is tot pure eenvoud, ze halen de schoonheid uit de chaos en confrontreren ons uit een veelvoud van impressies met dat ene detail dat ons treft, dat ons pijn doet of dat ons ontroert.

Een eenvoudiger, zuiverder ruimtelijke vorm dan een pot is haast niet denkbaar. De potten van Tjok zijn herleid tot pure eenvoud, tot de essentie van wat in vorm te vatten is. En daarmee - met minimale ingrepen - boodschappen de wereld insturen - letterlijk, want het werk van Tjok Dessauvage is te bekijken in musea over de hele wereld - dàt is het werk van een kunstenaar pur sang, die als geen ander in de meest persoonlijke stijl een universele taal spreekt.

Dromen

(Foto website 7de dag)

Daarom alleen al verdient de 65-jarige Tjok Dessauvage het ereburgerschap van onze gemeente. Het komt niet te vroeg, integendeel.

En natuurlijk is Tjok Dessauvage voor onze generatie Winkelnaren ook 'den Tjok' in wiens café wij indertijd eindeloos aan de toog of op een van de tafeltjes de wereld gingen verbeteren. Waar we, door niets en niemand gehinderd, kritiek konden spuien op al wat niet gebeurde in het dorp en waar we spottend heilige huisjes konden slopen en waar we mekaar uiteindelijk ook wel eens de duvel aandeden.

Het valt mij nu op dat Tjok in zijn dankwoord bij het overigens prachtige boek dat over hem en zijn werk in 1996 bij uitgeverij Crea verscheen uitdrukkelijk ook verwijst naar 'de vrienden van het kaffaat' en 'de strate'. Want zo is hij natuurlijk ook: aanspreekbaar aanwezig in het dorp. En als hij het al eens niet is, dan is dat doorgaans omdat hij vlak daarvoor net iets té aanspreekbaar, bij wijze van spreken.