GENOTEN. Cees Nooteboom in Kortrijk: "In Het Verdriet van België vind ik toch een grote liefde voor de taal van hier"

"Aan Hugo was altijd alles dubbel. Hij wou dat boek, maar een wandeling, nee, dat niet. Het boek was er en zie, nu heeft hij toch die wandeling. Zo gaat dat," besluit Cees Nooteboom zondagmorgen in Kortrijk. Samen met Jan Vanriet was hij te gast in de Budafabriek voor de lancering van de geluidswandeling in wat rest van het decor waarin Hugo Claus' Het Verdriet van België zich afspeelt. We kunnen het nu al volmondig kwijt: die wandeling met de app in de oren is een unieke ervaring. Maar eerst het al even bijzondere gesprek met twee meesters - Cees Nooteboom en Jan Vanriet - over de maestro-buiten-categorie Hugo Claus.

Auteurs zijn geen marketeers

Auteurs zijn geen marketeers, godzijdank, en ze zijn dat zeker niet van hun jeugddorpen of -steden. Dat Claus Kortrijk ooit wel eens een 'intellectuele woestijn' heeft genoemd of 'de triomf van een pretentieuze middenstand'... zo zal hij het ooit wel eens - en misschien meer dan eens - hebben ervaren. "Maar aan Hugo was altijd alles dubbel", waarschuwde Cees Nooteboom, die had geleerd om "de rabiate wraakgevoelens van Claus niet altijd serieus te nemen."
Bovendien - en dat hoorden we dan wel weer graag - zei Nooteboom in Kortrijk: "Uit Het Verdriet van België spreekt een grote liefde voor de taal van hier."
En Jan Vanriet, de Antwerpse schilder-auteur, liet weten dat hij meer dan eens met Claus naar Kortrijk kwam. "En dan voelde je dat hij hier op zijn gemak was. Tenminste, zo vond ik toen toch. Hij toonde je ook graag dingen als hij met je door Kortrijk liep."

Veel gemeen

Dat Cees Nooteboom en Hugo Claus goed met mekaar overweg konden en zo'n gesprek langs locaties die een rol speelden in de roman kans op slagen had, heeft te maken met wat de twee auteurs met mekaar gemeen hadden. "Wij hadden beiden een katholieke leerschool achter de rug. Ik had daar achteraf minder last van dan Hugo. En ook de oorlog speelde in mijn leven net als in dat van Hugo een belangrijke rol," vertelt Cees Nooteboom. "Het bombardement van Kortrijk heeft Hugo als traumatisch ervaren, ik heb mijn vader verloren in het bombardement van Den Haag.

Ander sociaal leven

Dat Claus in een groot pand woonde, dat hij schreef aan een echt, groots bureau, dat hij een aanwezige spraakmakende familie had... "Ik leerde een ander sociaal leven kennen dan wat we in Nederland gewend waren", zei Cees Nooteboom over de beginjaren van hun vriendschap. "Maar elke keer dat we vanuit Holland naar ons huis in Spanje reden, gingen we via Gent en liepen langs bij Hugo."

Over Het Verdriet van België is al veel gezegd en geschreven. Dat het een van de meest niet gelezen boeken is die mensen thuis in hun boekenkast hebben. De niet-lezers hebben ongelijk. Dat zei ook Jan Vanriet. "Het is een sprankelend boek. Het brengt niet alleen het verhaal van een familie, maar Claus schetst er ook een treffend tijdsbeeld. Hij moet zich ontzettend goed gedocumenteerd hebben, daar moet heel wat research aan vooraf gegaan zijn. En het is vooral ook een geestig boek, een vaudeville."

Luisterwandelen

En de wandeling? Die luisterwandeling of audiowandeling is ontegensprekelijk bijzonder knap gemonteerd. De geselecteerde radiofragmenten, de tekst van gids Jessie De Caluwe - met enkele knipoogjes bij wijze van gegniffel, de boekfragmenten en dialogen die door Wim Opbrouck echt tot leven worden gewekt, de neveneffecten... en dat allemaal via een app beschikbaar: het is een uniek werkstuk van Eva Moeraert, die amper drie was toen Het Verdriet verscheen. Maar de radiomaakster kent het werk en Kortrijk intussen als geen ander. Alleen... het was bitter en bitter koud, vanmiddag. Eigenlijk had het lente moeten zijn om op stap te gaan. Straks strijkt de foor neer in de stad... Wij doen de wandeling in mei nog eens over.

Met dank aan het Vlaams-Nederlands Huis deBuren.